Kiến ba khoang là một loại kiến phổ biến tại nước ta, phân bố rộng khắp các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới. Với kích thước nhỏ bé, chúng thường được tìm thấy trong tổ kiến hoặc trên các cây lá rậm rạp.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều câu hỏi xoay quanh tính chất của loài kiến này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về ba câu hỏi thường gặp nhất: “Kiến ba khoang có cánh không?”, “Kiến ba khoang cắn có lây không?” và “Kiến ba khoang có bay được không?”
Mục lục bài viết
Thông tin về kiến ba khoang
Kiến ba khoang là một loài côn trùng thuộc họ Staphilinidae (cánh cụt), bộ Colleoptera (Cánh cứng) và lớp Insecta (Côn trùng) với tên khoa học là Paederus fuscipes Curtis. Loại kiến này có hình dáng rất đặc biệt, có thân dài như hạt thóc (dài 1-1,2cm, ngang 2-3mm), màu sắc phong phú và giống hệt như con kiến. Chính vì vậy, nó được gọi bằng nhiều cái tên khác nhau như kiến hoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt, kiến cong,… từ các tông etnics khác nhau.
Kiến ba khoang có cánh không?
Kiến ba khoang là một loài có ba đôi chân, bụng được chia thành nhiều đốt, trong đó có một đốt màu đỏ. Chúng có khả năng bay và chạy rất nhanh và thường có màu cam hoặc sậm màu với vùng bụng, vùng bụng trên và đầu màu đen. Vùng giữa của chúng phát quang ngũ sắc, óng ánh màu xanh và được đính kèm với cánh cứng. Chúng có một đôi cánh trong suốt gấp lại gọn gàng và dấu bên dưới cánh cứng. Ban ngày, kiến ba khoang thường bò lê hoặc bò nhanh ở quanh và giấu cánh tương tự như kiến. Khi gặp tình huống khẩn cấp, chúng sẽ tăng kích thước phần bụng lên và đe dọa như con bọ cạp. Chúng cũng có thể bay và chạy nhanh trên nước.
Kiến ba khoang sống ở đâu?
Kiến ba khoang thường xuất hiện tại vườn, chân cây, bãi cỏ, gần nơi có nước, đồng lúa, và những công trình đang xây dựng. Chúng thường được tìm thấy trên các đồng lúa, trường học, ký túc xá, khu trọ, căn hộ cho công nhân ngoại ô thành phố, và những nơi có cỏ mọc xung quanh. Khi đồng lúa xuất hiện sâu bệnh hoặc rầy nâu, chúng sẽ đi vào tổ sâu để ăn thịt từng con, và chúng được coi là kẻ thù của loài sâu bệnh. Khi đến mùa gặt, chúng thường bay vào các căn hộ cao tầng có ánh sáng đèn Neon để ăn các loại côn trùng như rầy nâu, bọ hút…Trong mùa mưa, bão hoặc lũ lụt, các loại côn trùng này sẽ di chuyển đến những vùng khô hơn. Sau khi mưa lũ làm ngập đồng ruộng và ao hồ, kiến ba khoang sẽ theo côn trùng bay vào nhà vào ban đêm.
Những người làm việc dưới ánh đèn có thể bị kiến ba khoang rơi vào cổ, mặt và thân và vô tình đập, quệt, chà sát chúng khiến chất Pederin có trong loài côn trùng này có thể gây viêm da và bọng nước (có những trường hợp người bệnh giết côn trùng và để lại vết thương khi quét tay vào da). Ở Việt Nam, chúng được phát hiện cách đây vài năm ở các khu chung cư cao tầng ở Hà Nội, Hải Phòng, Cần Thơ và Thành phố Hồ Chí Minh,… gần những cánh đồng lúa. Loài này thường xuất hiện vào mùa thu và có mật độ nhiều hơn so với các tháng khác trong năm.
Tác hại của kiến ba khoang
Nếu nhìn thấy kiến ba khoang bám trên người, hay quần áo, đồ đạc trong nhà, không nên dùng tay “giết chết”, chà xát chúng mà nên thổi chúng ra xa, hoặc để một tờ giấy vào cho nó bò lên và lấy nó ra khỏi người. Bởi vì độc tố của kiến ba khoang thực không thể xem thường.
Độc tố của kiến ba khoang
Trong cơ thể của kiến ba khoang có chứa hợp chất Pederin (C24H43O9N), có khả năng gây ra sự cháy rát và bỏng da, độc tính mạnh gấp 12-15 lần nọc của rắn hổ nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Lượng độc tố này được truyền sang người qua vết đốt rất nhỏ của kiến ba khoang chỉ gây ra hiện tượng da nổi bọng nước, ngứa rát. Khi gãi vết thương sẽ làm cho nó vỡ ra và dẫn đến viêm da hoặc lở loét. Đặc biệt, Pederin có khả năng lan rộng nhanh chóng khi người bệnh đập kiến trên da, gây tổn thương rộng hơn và nhanh chóng lan đến các vùng khác trên cơ thể.
Tuy nhiên, kiến ba khoang không gây nguy hiểm đến tính mạng, chủ yếu gây tổn thương nặng trên da, đặc biệt là ở vùng da mềm như đầu mặt, cổ, tay, chân, hông và lưng. Triệu chứng phồng rộp da, nổi mụn nước có thể xuất hiện sau khi tiếp xúc độc tố từ 12-36 giờ. Nếu không được điều trị, tình trạng viêm da sẽ tiến triển sang loét, khi đó những tổn thương này sẽ có hình dạng là đường thẳng dài hay hình chữ Y, phụ thuộc vào cách ta giết kiến ba khoang.
Tuy nhiên, không phải tất cả các loài kiến ba khoang đều có lượng độc độc hại như nhau. Một số loài chỉ gây ra cơn ngứa và đỏ da, trong khi những loài khác có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn như phù, sốt và rối loạn tiêu hóa.
Kiến ba khoang cắn có lây không?
Về việc lây lan bệnh, thì vết cắn của kiến ba khoang không thể lâu từ người sang người. Tuy nhiên, nếu bạn bị cắn bởi một con kiến ba khoang, hãy giữ vết cắn sạch sẽ và theo dõi các triệu chứng của bạn. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng nào, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Cách phòng tránh kiến ba khoang hiệu quả
Trong tình hình nhiều khu dân cư bị kiến ba khoang tấn công, Bộ Y tế khuyên người dân nếu thấy kiến ba khoang thì nên sử dụng đèn vàng thay cho đèn huỳnh quang vì chúng rất thích ánh sáng này. Không nên đứng dưới ánh sáng trong nhà mà nên tránh xa chúng nếu thấy xuất hiện. Ngoài ra, bạn còn cần phải:
- Ngăn chặn kiến ba khoang vào nhà bằng cách sử dụng lưới cửa sổ và cửa ra vào, đóng cửa sau khi ra vào, vệ sinh môi trường xung quanh nhà để loài kiến này không có nơi trú ẩn tốt.
- Nên mặc quần áo dài tay khi đi ra ngoài, đặc biệt là ở các vùng gần ruộng, khu dân cư có nhiều ánh đèn và gần các công trình xây dựng.
- Ban đêm hãy tắt bớt các bóng đèn không cần thiết và quét sạch nền nhà trước khi đi ngủ để tránh tiếp xúc với côn trùng.
- Nếu thấy có quá nhiều kiến ba khoang, nên sử dụng thuốc diệt kiến và phun tồn lưu trên vách tường trong và ngoài nhà để xua và diệt chúng.
So sánh kiến ba khoang với các loài kiến khác
Kiến ba khoang có nhiều điểm giống và khác biệt so với các loại kiến khác. Dưới đây là một số so sánh chính:
Kiến ba khoang và kiến mật
Hai loại kiến này đều không có cánh và di chuyển bằng cách bò hoặc leo trên các bề mặt mà chúng sinh sống trên đó. Tuy nhiên, kiến mật được coi là ít nguy hiểm hơn khi cắn con người, trong khi kiến ba khoang lại có độc tính cao hơn.
Kiến ba khoang và kiến ong
Kiến ong thường có khả năng bay để tìm kiếm thức ăn và xây dựng tổ nên có cánh giống kiến ba khoang. Kiến ong cũng thường có vật liệu xây tổ khác với kiến ba khoang, bao gồm sáp ong và mật ong.
Kiến ba khoang và kiến đất
Kiến đất và kiến ba khoang đều có khả năng cắn con người và được coi là có hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, kiến đất thường tấn công theo đàn và có thể phát triển thành tổ lớn hơn so với kiến ba khoang.
Kiến ba khoang là một loài kiến phổ biến trong các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên toàn thế giới. Dù đã được nghiên cứu rất nhiều, vẫn còn nhiều câu hỏi xoay quanh tính chất của chúng. Tuy nhiên, hi vọng với bài viết này, bạn đã có thêm thông tin hữu ích về kiến ba khoang và cách phòng tránh bị ảnh hưởng sức khỏe từ loài côn trùng này.
Có thể bạn quan tâm:
